GES ile Çeşitli Yatırım Araçlarının Karşılaştırması

Konu: GES ile çeşitli yatırım araçlarının karşılaştırması. Yazıyı okumak 5 dakikanızı alacaktır, keyifli okumalar.

Geçen ay en temel yatırım araçları olan döviz, altın ve faiz ile enflasyonun mücadelesini yazdıktan sonra bir çok yakınım diğer yatırım araçlarını da katmak gerekir bu yazıya dedi. Bunun üzerine takip ettiğim 4 yabancı fonu, BTC’yi ve BIST100’ü de analize kattım. Son olarak da geçen hafta elektrik tüketicisi konumunda olan tekstil fabrikası sahiplerine güneş enerjisini anlatırken aldığımız “faiz mi daha çok getiri sağlıyor, GES mi?” sorusu üzerine GES’i ekledim. Sonuç olarak yazarken inanılmaz bilgilendiğim ve eğlendiğim bir yazı oldu.

Tek tek yatırım araçlarını yorumlamak yerine karşılaştırma üzerinden gitmek ve sonunda da bildiğim konu olan GES’lere ufak bir parantez açmak isterim. Aşağıdaki tablo her yatırım aracının veri başlangıç tarihini veriyor. Bu tarihler karşılaştırma için oldukça önemli. Bir diğer önemli konu ise GES için her yıl değişen CAPEX’i hesaba katarak ilerlemek. Çünkü CAPEX’teki her düşüş ana paraya denk gelecek kurulu gücü değiştirecektir. Bu da üretimin ve getirinin artmasına sebep olacaktır. Buradaki varsayım da 2007(CAPEX=3mUSD)’den 20019(CAPEX=500kUSD)’a kadar CAPEX’i her yıl lineer olarak indirmek. Bu analizde elma ile elmayı karşılaştırabilmek adına GES’i her zaman satın alınabilecek bir fon olarak düşünmek gerekiyor. Yani bağlantı anlaşmasından, sistem kullanım bedelinden ve karşıladığı elektrik tüketiminizden arındırılmış bir GES fonu gibi düşünebiliriz.

Aslında sonuçları bir çok farklı şekilde karşılaştırabiliriz ama ben tercihimi kısa(1 yıl), orta-kısa(1-3 yıl arası), orta(3-5 yıl arası), orta uzun(5-7 yıl arası) ve uzun(7-12 yıl arası) vadeli olarak yatırımcıları sınıflandırmadan yana kullandım. Aslında şu soruyu kendinize sorarak grafikleri okuyabilirsiniz: “Hangi yatırımcı sınıfındasınız?” veya “Etiniz nasıl pişsin?”:).

1 – Kısa vadeli yatırımcılar için; verilerin tam olduğu zaman dilimlerini ele alalım. Aşağıda 2015’ten beri her yıl için kar oranlarını paylaştım. Altın ve GES dışında hiçbir araç düzenli şekilde gelir getirmemiş. GES’e dikkat ederseniz yıl geçtikçe kar oranı artıyor. Yukarıda bahsettiğim CAPEX değişimi bunun en büyük sebebi. İlk defa da son bir yılda reel faiz pozitif sonuçlanmış. Enflasyondaki istikrar ise taktire şayan😅. Bu arada son yıl dışında yabancı hisse senedi fonları da iyi gözüküyor.

Gelelim orta-kısa yatırımcı sınıfına. Buradan sonra 2007’den itibaren inceleyelim. Veri olmayan kısımlar %0 olarak gözükecek. 2007-2010 yılları arasında neden GES’in yaygın olmadığını grafik çok net açıklıyor. Ve fabrika sahiplerinin çok genel olarak sorduğu faiz mi yoksa GES mi sorusunun cevabı net bir şekilde faiz çıkmış. Fakat sonraki yıllar GES uygun bir yatırım aracı haline gelmiş. Altın ve fonların durumu da hiç fena değil.

Burada bir ilgimi çeken konu da 2007-2013 yılları arasında BIST100 ve vadelinin (yani TL varlıklarının) döviz yerine tercih edilmesi. Son yıllarda cebinde 100TL’si bile olan USD alınca bu durum garip geldi. Zaten 2007 de iktidarın %4o üzeri oy aldığı ilk seçim sanırım. O zamanlar bir güven başlamış demek ki ve bir süre devam etmiş(2013’e kadar). Zaten 2014’te de Cumhurbaşkanlığı seçimi oluyor.

Gelelim orta vadeli yatırımcı sınıfına. GES’i, altını, doları ve yabancı fonu olanlar genelde kazanmış. Görüldüğü gibi BIST100 kesinlikle risk seven kısa vadeli yatırımcılar için uygun sayılabilecek bir yatırım aracı. Girmeden önce 10 kere düşünmek geriyor.

Gelelim orta-uzun yatırımcı sınıfına. 2007-2014 yılları arasındaki TL’ye olan güven kendini çok daha net göstermiş. TL(vadeli ve borsa) dövizden fazla getiri sağlamış. Son 5 yıl için ise durum tam tersi. Döviz ve fonlar daha karlı. Altın her zaman almış başını gitmiş zaten.

Gelelim uzun yatırımcı sınıfına. Bu grafikte fon ve BTC verileri olmadığı için bir yorumda bulunamıyoruz. 2007’li yıllarda GES’ler mantıklı olmadığı için geçmiş 12 yıl için karlı gözükmüyor. Altın ve dolar saklayan büyüklerimiz kazançlı çıkmışa benziyor.

Yukarıdaki grafikleri tek tek yorumlamaya ne kalem dayanır ne de zaman. Haddime de değildir diye düşünüyorum. Ama GES için bir parantez açmak isterim.

Yıllık değerlere baktığınızda GES’lerin getiri seviyesinde kurulumların ucuzlamasından dolayı ciddi artış var. Tabii ki şuan kurmak isteseniz izin veren bir yönetmelik yok fakat fon olarak düşündüğümüzü en başta söylemiştim(Söylemekte fayda var, şu an kurulu olan GES’ler ortalama %20 yıllık getiri sağlıyor diyebiliriz). Aksi takdirde karşılaştırma yapamayız. 2007 yılında kw başına kurulum maliyeti 3.000USD=4.063 TL iken 2019 yılında 500USD=2.890 TL. Yani USD bazında 0.16’ya denk geliyorken TL bazında 0.7’ye denk geliyor. Bu durum da getirisi USD olan bu yatırımı tabii ki cazip kılıyor. Fabrikası için düşünenlerin ise bir de elektriğe verdiği yaklaşık 50USD var. Faiz ile karşılaştırırken bunu hesaba katmak gerek. Evine düşünenler de buna ek olarak tüketim özgürlüğünü düşünmeli. Normalde kendi ev tüketimimizin %52’si ithal iken GES ile %0.9’a iniyor(Dileyen buradan bakabilir;https://www.gunesonur.com/yeni-yonetmelige-gore-solar-catilarin-durumu/).

Kendime bıraktığım değerli bir not bu yazı. Umarım başkalarına da faydası olur. Bu arada bu yazıya uygun görsel henüz bulamadım, önerilere açığım:).

18.12.2019