Üretici: Panel üreticisi
Yatırımcı: GES yatırımcıları
Kamu: Mevzuatları düzenleyen bakanlıklar
Kısa sürede bu sorunun yarattığı endişe ve merak ortadan kalkacak olsa da uzun bir süre etkisinin süreceği kesin. Millet olarak fırsatları fütursuzca kullanan bir yapıya sahibiz. Benim hayatımda bunun en güncel örneği de güneş sektöründe yaşanan hızlı değişimlere sektör paydaşlarının aldığı aksiyonlar oldu.
Hikaye Çin’li üreticilerin piyasaya suni fiyatlama yaptığını iddaa eden yerli üreticilerin antidamping talebiyle başladı ve haklı görülerek anti damping süreci başlatıldı(01/07/2016 tarihli 29759 sayılı Resmî Gazete). Haksız rekabetin neye istinaden onaylandığını merak edenler Ekonomi Bakanlığı‘ndan bilgi sahibi olabilirler. İthalat rakamlarına bakıldığında da aslında böyle bir yerli malını koruma mekanizmasının oluşturulması bence de gerekiyordu.
Sonrasında yerli üreticiyi korumak için bir güzel haber daha geldi. Daha doğrusu amaç kalitesiz malın ülkeye girmesini engellemekti. İthal panellere verilen teşvik kalktı. Otomatik olarak yüksek miktarda KDV gelmiş oldu. Bu durum da yerli üreticiler için ekstra bir ekmek kapısı oldu. Çünkü talep halihazırda mevcuttu, arz tarafında ise yatırımcı tek yön yolda giden araç misali yol almak zorunda kaldı. Yani yerli mala muhtaç kaldı.
Ardından Türkiye pazarında kalitesine güvenerek hizmetine devam etmek isteyen bazı değerli firmalar yurt dışındaki fabrikalarının kalitelerini ispatlamak ( yani gözetim vergisinden muaf olmak) için gözetim belgesi başvurusunda bulundular. Bu gerçekten ciddi bir süreç’Tİ’. Ve yoğun uğraşlar sonucunda bir firma aldı. Bu vesileyle kendilerini tekrar tebrik etmiş olayım. Bu sayede gözetim vergisinin gerçekten de ithal panellerin kalitesinden şüphe duyulduğu, kanıtladıkları taktirde gözetim belgesini alarak muaf olabilecekleri imajı verildi.
Bir diğer olay da lisanssız elektrik üreticileri için sistem kullanım bedellerindeki fahiş artış. %92’si GES’lerden oluştuğu için ‘ lisanssızlar sana söylüyorum GES’ler siz anlayın’ da diyebiliriz. Sakın adına bakıp demek sistemi baya hırpalıyor bu GES’ler ki sistem kullanım artıyor demeyin. Sebebi sadece üzerinde sıkı çalışılmamış düzenlemeler. Kısacası 2018’e kadar EDAŞ kabulünü aldın aldın, alamazsan yatırımın yaklaşık 8 yılda geri dönecek. Ki bunu şimdilik 10 yıl ömrünün olduğu bilinen bir yatırım için sadece bankaya çalışmak olarak da düşünen kişiler mevcut.
Bu süreci de fırsat bilen kişiler Çin dışından olacak şekilde yurt dışındaki panel üreticileriyle anlaşarak gözetim belgesi almaya başladı. Montajcı, inşaatçı, yatırımcı, mekan işletmecileri, medyacılar vs. alakalı alakasız herkesin gözetim başvuruları kabul alır oldu. Yani 10 birime aldıkları malı 12 birime piyasaya millileştirilmiş olarak sürmek.
Hikaye en yalın haliyle bundan ibaret. Asıl sorun bunların hepsinin peşi sıra olmasıyla ortaya çıktı.
Arz talep dengesi alt üst oldu. Haksız rekabet engellendiğinde biz de katma değer yaratacağız diyen üreticiler bir hafta içinde 3 kere fiyat yükseltir oldu. Milyon dolarlık paneller telefonda size şu fiyat olur ama daha da inemeyiz tarzı satılmaya başlandı. Yatırımcı sadece eli mahkum olduğu için yerli üretici tercih eder oldu. Değerlendirme listelerinde duyulmamış paneller gözetim belgesiyle ülkeye girer oldu. Santraller yıl sonuna bitirilmiş olmak için yapılıyor. Kısacası günü kurtararak geleceği riske atar olduk.
Gelelim endişelere ve çelişkilere.
1. Üreticiler bu pazarlık yöntemleriyle yatırımcıların taze güvenlerini kaybediyorlar. Bu konuyu bir çok üretici firma müdürüyle konuştum fakat maalesef tatmin edici bir yorum alamadım. Şuan yatırımcıya gözetim vergisi ortadan kalksa ne yaparsınız dendiğinde alacağımız cevap bize doğru yoldayız dedirtecek mi merak konusu.
2. Şuan gözetim belgesi verilerek ülkeye giren mallar önceden ne olduğu belirsiz denen mallardan daha mı kaliteli sorusu ise kesinlikle tartışılmalı. Veya gözetim belgesi alınan panellerin buraya geliş fiyatı uluslararası fiyatı mı? Niye uluslararası listelerde Tier 1, Tier 2 diye listeler varken biz fırsatçıların belirlediği kalite standartlarına göre hareket ediyoruz?
3. Sistem kullanım bedelinin artması ise başlı başına bir konu. Gerçekten artmalı mı sorusundan ziyade ben bunu fırsat bilerek çıkan fiyatlar kısmıyla ilgileniyorum.
4. Amacından saptırılarak aldırılan bu gözetim belgeleri ile yurt dışı tedarikçilerine olan anlamsız güven oluşmuş durumda. Çünkü ortada olmayan paneller satılıyor şuan. Anlaşılan tarihlerde panellerin sahaya inip inmeyeceğini zamanla göreceğiz. Santrallerin şuan sadece panel termin sürelerine göre planlandığını düşünürsek bu ciddi bir soru işareti.
Büyük resme baktığımızda ise olay bu :
Herkese keyifli günler.
21.07.2017
Bir yanıt yazın