Ekonomik tetikçilerin itiraflarını bilirsiniz. Toprakların ve milletlerin acımasızca nasıl sömürüldüğünü konu alır. Eğer etik dışı ve ahlaksızca uygulanan yöntemler bir kenara bırakılırsa aslında oyun kuran kişilerin nasıl başarılı olduğunu da anlatır. Petrol zengini ülkelerin petrol çıkaracak teknolojileri yok, teknoloji sahipleri petrolü çıkarmak için ihalelere giriyor ve alıyor. Karşılığında da toprak sahibi devlete petrolü koklatıyor. Petrolün bir yerden bir yere taşınması lazım fakat elverişli kara yolu yok. Yol konusunda bilgi sahibi kişiler gidiyor ve yollar yapıyor, karşılığında da devleti borçlandırıyor. Borçlanan devlet borcunu ödeyemiyor ve sahip olduğu tek değer olan petrolün kaynağını borç karşılığı vermek zorunda kalıyor. Ülke sefil oluyor, oyunu kuranlar da zengin.
Evet, yukarıdaki örnek bir çok etik dışı hareketi içeriyor olsa da adaletli bir şekilde oyun kurarak kazananlar da mevcut. Bir örnek ile detaylandırayım. Afrika’daki ada ülkeleri yaşamak için tercih edilmez. Bu sebeple ne eğitim gelişir, ne de refah seviyesi. Arazi kısıtlı olduğu için ihtiyaçları karşılayacak ekin ekme veya yapılanma gibi konularda hep yetersiz kalırlar. Enerji ihtiyaçlarını karşılayacak ne teknoloji ne de bilgiye sahiptirler. Oyunu kurmak için mükemmel bir fırsat değil mi? Firma hemen ülkeye gider ve hangi enerji kaynaklarını kullanabileceğini değerlendirir, şebeke yapısını inceler, kullanılabilir arazileri belirler ve bir çözüm ile ülkenin kapısını çalar. Firma şartname dahil hazır bir şekilde ülkenin sorununu nasıl çözeceğini anlatır. Ayrıca finansı da IBRD, IFC gibi kuruluşlardan ülkenin bulmasını sağlar ve ülkenin tek yapması gereken ihaleye çıkmasıdır. Başka firmalar da teklif vermek istese dahi oyunu en başından beri kurup olgunlaştıran firma bu süreçte maliyetleri çok iyi analiz etmiş olur ve kısa sürede teklifini içeriye girer. Sonucunda da kazanır.
Başka bir örnek de şu an Türkiye’de GES sektöründe yaşanıyor aslında. Proje finansmanının maliyetli olduğu bu dönemde yakın zamanda yaklaşık 5 GW’lık GES lisansı dağıtıldı, yaklaşık 15 GW da önümüzdeki dönemde dağıtılacak. Projelerin tek ihtiyacı uygun finansal çözüm. Hatta projelerin bir bölümü ne kadar hızlı devreye girerse o kadar karlı olacak bir yatırım modeline sahip. Finansmanı bulan bir firma geliyor ve projeleri tek tek alıyor. İlk etapta 780mUSD’lik pay hedef. Sonrasında katlanarak büyüyeceği öngörülen bir sektör. Firma kurduğu oyunla yatırımcıların ağrı noktalarına temas ediyor ve ağrısını dindiriyor. Kısacası oyunu kuruyor ve kazanıyor.
2 örnekte de ortak bazı noktalar var. Hepsinde ihtiyaçlar doğru analiz ediliyor ve ağrı noktaları iyi belirleniyor. Karşılıklı kazanca ulaşmak adına şartlar oluşturuluyor ve oyun kuruluyor. Araya muhakkak girmeye çalışıp hazıra konmak isteyenler de oluyor fakat eğer konu yandaşların kapasitesini aşıyorsa oyunu kuran konuya her zaman daha hakim olduğu için payını muhakkak alıyor. Tıpkı Space-X’in Falcon 9’u geliştirerek uzay endüstrisini Boeing’in elinden aldığı gibi.
Çevremdeki çok fazla kişiden sizin sektör de çok hareketli, çok isabetli bir karar vermişsiniz, keyfiniz yerindedir gibi yorumlar geliyor. Aslında bizim de yaptığımız Türkiye’deki GES mühendislik açığını görerek bu ağrıyı dindirmek için oyunu kurmaya başlamamızdan başka bir şey değildi.
Bu arada kim ne derse desin Kobe Bryant the GOAT olsa da tarihteki en iyi oyun kurucu Magic Johnson’dır.:)
23.03.2023
Bir yanıt yazın